10 Mart Tarihte bugün neler oldu?

Tarihte bugün yaşanan olaylar arasında; Altıncı İmam Cafer-i Sadık'ın şehit edilmesi, Çağrı Bey'in vefatı, Müslüman...

Tarihte bugün yaşanan olaylar arasında; Altıncı İmam Cafer-i Sadık'ın şehit edilmesi, Çağrı Bey’in vefatı, Müslüman Patani Ülkesinin Tayland’a verilmesi, SSCB’nin Çekoslavakya’da darbe yaptırması var…

GÜNÜN OLAYI

Malay Müslümanlarının Yaşadığı Patani Tayland’a Bırakıldı (1909)

Patani Sultanlığı yaşadığı iç karışıklıklar sonunda 1786 yılında Tayland’ın işgaline uğramıştı. Bu işgal 10 Mart 1909 tarihinde yapılan İngiliz-Siyam antlaşması ile meşrulaştı. Yani Malay Müslümanlarının yaşadığı Patani bölgesinde Tayland hakimiyeti uluslar arası bir nitelik kazandı. Patani bölgesinde bugün 6 milyon civarında Müslüman yaşamaktadır.

GÜNÜN ÖNEMLİ OLAYLARI

Altıncı İmam Cafer-i Sadık Şehit Oldu (765)

On iki imamın altıncısı olan Cafer-i Sadık hazretlerinin büyük dedesi Hz.Ali’dir. Kendisi din alimi olduğu kadar fen bilimlerinde de söz sahibi idi. Fen bilimleri alanında çığır açan bir çok İslam alimine hocalık ve önderlik yapmıştır. İmam-ı Azam Ebu Hanife’de kendisinden ders alanların en meşhurlarındandır. Ünü kısa sürede bütün İslam ülkesine yayılmış ve bu durumdan rahatsızlık duyanlar tarafından 10 Mart 765 tarihinde zehirletilerek şehit edilmiştir.

Sultan Alparslan’ın Babası Çağrı Bey Vefat Etti (1060)

1016-1019 Yıllarında Anadolu’ya yaptığı seferler sonucu Anadolu’nun yurt edinmek için uygun olduğunu keşfetmişti. Kardeşi Tuğrul Bey ile Büyük Selçuklu Devletinin kuruluşunda önemli rol oynamıştı. Onun raporu doğrultusunda Tuğrul Bey Anadolu’nun fethi için akınları başlatmıştı. Sultan Alparslan’ında babası olan Çağrı Bey 10 Mart 1060 yılında Serahs’da vefat etti.

Pazar ve Ardeşen Rus İşgalinden Kurtuldu (1918)

Rusya’da Bolşevik ihtilali çıkması üzerine yeni oluşan yönetim I.Dünya Savaşından çekilme kararı almıştı. Yapılan antlaşma gereğince Ruslar işgal ettikleri yerlerden çekilirken 10 Mart 1918 tarihinde Pazar ve Ardeşen ilçelerinden de çekildiler.

İttihat ve Terakki partisi İleri gelenleri Tutuklanmaya başladı (1919)

Damat Ferit Paşa Hükümeti I.Dünya Savaşının yenilgisi nedeniyle sorumlu tutulan İttihat Ve Terakki Partisi ileri gelenlerini yargılamak için bir Divan-ı Harp oluşturdu. İttihat ve Terakki Partisinin ileri gelenlerinden yurtdışına çıkmamış olanlar 10 Mart 1919’da tutuklanmaya başladılar. İlk olarak yaklaşık altmış kişi tutuklandı.

Koçgiri Ayaklanması Nedeni İle Bazı İllerde Sıkıyönetim İlan Edildi (1921)

Koçgiri Ayaklanması nedeniyle TBMM Hükümeti, Elaziz, Erzincan, Divriği ve Zara bölgesinde 10 Mart 1921’de sıkıyönetim ilan edildi. Koçgiri isyanı üç aylık bir uğraş sonunda Nurettin Paşa komutasındaki merkez ordusu ve Topal Osman Ağa’nın Giresun alayı tarafından bastırıldı.

SSCB’nin Çekoslavak Darbesi (1948)

SSCB Çekoslavak hükümetinde yer alan bakanlarının çoğunun komünistlerden olmaması nedeniyle rahatsızlık duyuyordu. SSCB Çekoslavakya’nın durumunu iyice netleştirmek için müdahale etti ve baskı ile 11 bakanı değiştirttiler. Cumhurbaşkanı Dr.Beneş’in itirazı hiç dikkate alınmadı. Bu kriz sırasında Çekoslavakya’nın kurucusu olan Thomas Masaryk’in oğlu Dış İşleri Bakanı Jan Masaryk 10 Mart 1948 tarihinde kendisini dördüncü katın penceresinden atarak intihar etti. SSCB’nin bu müdahalesi ‘’Çekoslavak Darbesi’’ olarak adlandırılmış ve SSCB’nin yayılmacılığına karşı batı dünyasının tedbir alma çalışmalarına neden olmuştur.

GÜNÜN DİĞER OLAYLARI

1864 - Ulysses S. Grant, Amerikan İç Savaşı sırasında, Abraham Lincoln tarafından Kuzeyli Birlik (Union) Genel Komutanlığı'na tayin edildi.
1876 - Graham Bell ile yardımcısı Thomas Watson, ilk telefon görüşmesini yaptılar.
1910 - Hollywood'da çekilen ilk film olan In Old California gösterime girdi.
1919 - Çin'de kölelik kaldırıldı.
1919 - Ali Fethi Okyar İngilizler tarafından tutuklandı.
1919 - Osmanlı İmparatorluğu'nda Ahmed Tevfik Paşa hükûmeti düştü yerine Damat Ferit Paşa hükûmeti kuruldu.
1920 - Yunanistan başbakanı Venizelos'un da katıldığı toplantıda, İstanbul'un resmi işgaline ve Kuvâ-yi Milliye öncülerinin tutuklanmasına karar verildi.
1939 - Büyük Temizlik toplanan Tüm Birlik Komünist Partisi (Bolşevik) 18. Kongresi başladı. Kongrede Bolşevik Parti Marşı partinin yeni marşı olarak belirlendi.
1944 - Yunan İç Savaşı: Ulusal Kurtuluş Siyasi Komitesi Ulusal Kurtuluş Cephesi tarafından kuruldu.
1945 - Tokyo Büyük Bombardımanı.
1952 - Küba'da Fulgencio Batista önderliğinde askerî darbe.
1956 - Kıbrıs Başepiskoposu III. Makarios'un, 9 Mart günü sınır dışı edilmesinden sonra Kıbrıs'ta ayaklanmalar başladı.
1956 - ABD'nin Florida eyaletinden Fas'a giden ve iki adet nükleer başlık kapsülü taşıyan uçak Akdeniz üzerinde kayboldu, uçağın enkazı ise bulunamadı.
1969 - Amerikalı siyahi lider Martin Luther King'in katili James Earl Ray, 99 yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı.
1971 - Bir gün önceki başarısız askeri darbe teşebbüsünün ardından, Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç'ın Başkanlığında toplanan "Genişletilmiş Komuta Konseyi" toplantısında, "Olayları önlemede Hükümetin yetersiz kaldığı" ifade edildi ve 12 Mart günü Hükûmete muhtıra verilmesi kararı alındı.
1972 - Türkiye Büyük Millet Meclisi, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkındaki idam kararlarını, 53 red, altı çekimser, 238 kabul oyuyla onayladı.
2000 - Diyarbakır 1 Numaralı Devlet Güvenlik Mahkemesi, kapatılan Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan'ı, halkı ırk ve din farklılığı gözeterek, kin ve düşmanlığa açıkça tahrik ettiği gerekçesiyle bir yıl hapisle cezalandırdı.
2004 - Yargıtay Birinci Ceza Dairesi, yedi TİP'li öğrenciyi öldürdüğü için yedi kez idam cezasına çarptırılan Haluk Kırcı'nın cezasının, 48 ayı hücrede olmak üzere müebbet ağır hapis cezasına dönüştürülmesine ilişkin kararı onadı.
2004 - Kostas Karamanlis Yunanistan başbakanı oldu.
2005 - Garri Kasparov satranç turnuvalarına katılmayacağını açıkladı.

Doğumlar
1503 - I. Ferdinand, Kutsal Roma imparatoru (ö. 1564)
1515 - Injong, Joseon Krallığı'nın 12. kralı (ö. 1545)
1628 - Marcello Malpighi, İtalyan biyolog (ö. 1694)
1654 - Giuseppe Bartolomeo Chiari, İtalyan ressam (ö. 1727)
1695 - Adrian Manglard, Fransız ressam (ö. 1760)
1748 - John Playfair, İskoç bilim insanı ve matematikçi (ö. 1819)
1749 - Lorenzo Da Ponte, Venedikli opera yazarı ve şair (ö. 1838)
1760 - Leandro Fernández de Moratín, İspanyol tiyatro yazarı ve şair (ö. 1828)
1775 - Marc-Antoine Jullien de Paris, Fransız eğitmen (ö. 1848)
1786 - José María Vargas, Venezuela devlet başkanı (ö. 1854)
1787 - William Etty, İngiliz ressam (ö. 1849)
1788 - Joseph Freiherr von Eichendorff, Alman yazar (ö. 1857)
1794 - Henriette d'Angeville, İsveçli tırmanıcı (ö. 1871)
1822 - Willem Roelofs, Felemenk ressam, hakkak, litografisit ve tasarımcı (ö. 1897)
1833 - Pedro Antonio de Alarcón, İspanyol romancı (ö. 1891)
1844 - Pablo de Sarasate, İspanyol kemancı ve besteci (ö. 1908)
1845 - III. Aleksandr, Rus Çarı (ö. 1894)
1845 - Hallie Quinn Brown, ABD'de siyah kadınların örgütlenmesine öncülük eden eğitimci (ö. 1949)
1850 - Mary Mills Patrick, Amerikalı öğretmen ve yazar (ö. 1940)
1858 - Henry Watson Fowler, İngiliz bir öğretmen, sözlükbilimci ve yorumcu (ö. 1933)
1867 - Hector Guimard, Fransız mimar (ö. 1942)
1870 - David Ryazanov, Rus Marksist ve Marksist kuramcı (ö. 1938)
1873 - Jakob Wassermann, Alman yazar (ö. 1934)
1873 - Maria Perini, İtalyan bale öğretmeni (ö. 1939)
1876 - Ali Faik Ozansoy, Türk şair (ö. 1950)
1879 - Hans Luther, Alman siyasetçi (ö. 1962)
1889 - Takamatsu Toshitsugu, Japon dövüş sanatları ustası (ö. 1972)
1891 - Sam Jaffe, Amerikalı aktör (ö. 1984)
1892 - Arthur Honegger, İsviçreli besteci (ö. 1955)
1898 - Zati Sungur, Türk illüzyonist (ö. 1984)
1903 - Bix Beiderbecke, Amerikalı müzisyen, caz tarihinin en özgün beyaz trompetçilerinden (ö. 1931)
1904 - Ralph Kronig, Alman fizikçi (ö. 1995)
1920 - Boris Vian, Fransız yazar ve müzisyen (ö. 1959)
1920 - Kenan Pars, Türk oyuncu (ö. 2008)
1927 - Jupp Derwall, Alman futbolcu ve teknik direktör (ö. 2007)
1930 - Galip Erdem, Türk gazeteci (ö. 1997)
1931 - Edip Günay, Türk müzikolog (ö. 2010)
1937 - Joe Viterelli, Amerikalı aktör (ö. 2004)
1940 - Chuck Norris, Amerikalı yapımcı ve oyuncu
1940 - Defne Yalnız, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı
1943 - Fikret Ünlü, Türk siyasetçi (ö. 2019)
1950 - Abdurrahman Yalçınkaya, Türk hukukçu ve eski Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı
1955 - Mehmet Necmettin Ahrazoğlu, Türk siyasetçi (ö. 2021)
1957 - Usame bin Ladin, El-Kaide örgütünün kurucusu (ö. 2011)
1958 - Sharon Stone, Amerikalı sinema oyuncusu
1959 - Sinan Aygün, Türk iş adamı ve siyasetçi
1962 - Yaşar Alptekin, Türk manken, dansçı ve oyuncu
1973 - John LeCompt, Amerikalı müzisyen
1975 - DJ Aligator, İran asıllı Danimarkalı DJ ve prodüktör
1975 - Sima Sarıkaya, Türk pop müzik yorumcusu, oyuncu, besteci
1976 - Frantz Granvorka, Fransız voleybolcu
1979 - Alexander Khuon, Alman oyuncu
1981 - Samuel Eto'o, Kamerunlu futbolcu
1981 - Monika Bejnar, Leh atlet
1981 - Daniel Carvalho, Brezilyalı futbolcu
1983 - Carrie Underwood, Amerikalı şarkıcı
1986 - Grete Havnesköld, İsveçli sinema oyuncusu
1986 - Samet Gül, Türk futbolcu
1986 - Gizem Yavuz, Türk basketbolcu
1994 - Bad Bunny, Porto Riko'lu şarkıcı
1997 - Belinda Bencic, İsviçreli tenisçi
2001 - Alyssa Carson, Amerikalı astronot
 

Ölümler
1832 - Muzio Clementi, İtalyan besteci (d. 1752)
1861 - Taras Grigoroviç Şevçenko, Ukraynalı şair ve ressam (d. 1914)
1872 - Giuseppe Mazzini, İtalyan milliyetçisi, siyasetçi, avukat, aktivist, gazeteci, yazar ve mason (d. 1805)
1873 - Mirza Fetali Ahundov, Azerbaycan'ın ilk ateist aydını yazar ve filozof (d. 1812)
1889 - Antonio de Trueba, İspanyol şair, roman yazarı ve halkbilimci (d. 1821)
1913 - Harriet Tubman, Siyahi Amerikalı kölelik karşıtı eylemci, Süfrajet, Sivil haklar eylemcisi ve Amerikan İç Savaşı sırasında Konfederasyon aleyhine çalışıp Birlik lehine casusluk yapmış hemşire (d. 1822)
1937 - Yevgeni İvanoviç Zamyatin, Rus yazar (d. 1884)
1938 - Mehmet Şükrü Koç, Türk hukukçu ve milletvekili (d. 1887)
1940 - Mikhail Bulgakov, Rus romancı (d. 1891)
1945 - Aleksandr Hatisyan, Ermeni siyasetçi ve gazeteci (d. 1874)
1963 - Naci Kasım, Saatli Maarif Takvimleri'nin kurucusu (d. 1884)
1965 - Jean Boyer, Fransız film yönetmeni ve şarkı sözü yazarıdır (d. 1901)
1966 - Frits Zernike, 1953 yılında kendi buluşu olan Faz kontrast mikroskobu ile Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Hollandalı fizikçi (d. 1888)
1980 - José Américo de Almeida, Brezilyalı yazar (d. 1887)
1985 - Konstantin Çernenko, Sovyet politikacı (d. 1911)
1986 - Ray Milland, İngiliz oyuncu (d. 1907)
1988 - Andy Gibb, Birleşik Krallık doğumlu Avustralyalı şarkıcı (Bee Gees topluluğu) (d. 1958)
1989 - Salim Ağırbaş, Türk baterist
1993 - Emil Galip Sandalcı, Türk gazeteci (d. 1922)
1996 - Marc de Jonge, Fransız aktör (d. 1949)
1998 - II. Karekin Kazancıyan, İstanbul Ermeni Patriği ve Türkiye Ermenileri Ruhani Başkanı (d. 1927)
1998 - Lloyd Bridges, Amerikalı oyuncu (d. 1913)
1999 - Salah Birsel, Türk şair ve deneme yazarı (d. 1919)
1999 - Oswaldo Guayasamín, Ekvadorlu ressam, heykeltıraş, grafik sanatçısı ve muralist (d. 1919)
2000 - Nim Chimpsky, maymun (d 1973)
2004 - Nesibe Zeynalova, Azeri oyuncu (d. 1916)
2008 - Kenan Pars, Türk oyuncu (d. 1920)
2010 - Corey Ian Haim, Kanadalı oyuncu (d. 1971)
2012 - Jean Henri Gaston Giraud, Fransız çizgi film yapımcısı, çizer ve yazar (d. 1938)
2013 - Metin Serezli, Türk film ve dizi oyuncusu, seslendirme sanatçısı (d. 1934)
2017 - Joan Elise Sledge, Amerikalı siyahi kadın pop-dans müziği şarkıcısı, yapımcı ve söz yazarıdır (d. 1956)
2017 - John Surtees, Britanyalı motosiklet ve otomobil yarışçısıdır (d. 1934)
2018 - Count Hubert James Marcel Taffin de Givenchy, Fransız moda tasarımcısı (d. 1927)
2018 - Nur Subaşı, Türk tiyatro ve seslendirme sanatçısı (d. 1942)
 

Tatiller ve özel günler
Rize'nin Ardeşen ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu (1918)
Rize'nin Pazar ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu (1918)